विनिता शिवाकोटी

भन्ने गरिन्छ जीवन देखि हार्नु हुँदैन । जीवनमा संघर्ष गर्नेले हार पनि खाँदैन । विभिन्न कठिन परिस्थितिसंग लडेर जीवनमा सफल बनाउन सकेकी महिला हुनुहुन्छ,ईश्वरी श्रेष्ठ ।
दोलखाको बैत्यश्वर गाउँपालिका गैरीमुदीकी ईश्वरीको १६ वर्षको उमेरमा गाउँमै विवाह भयो । विद्यालय जाने उमेरमा घरायसी काम र चेतनाको अभावले २ दिन मात्रै विद्यालय देखेकी ईश्वरी अहिले लाखौँको कारोबार औँला गनेकै भरमा गर्नुहुन्छ ।
बाल्यकाल सामान्य रुपमा विताएकी ईश्वरी  २० वर्ष अगाडि नै २ सन्तानकी आमा बन्नुभयो । त्यही समयमा श्रीमानले सौता भित्रयाएपछि मनमा नमिठो चोट लाग्यो । “कर्मलाई दोष दिएरै पनि सौतासंग मिलेर बस्ने अठोट पनि नगरेकी होइन,तर संगै बसेपछि मनमुटाब भयो । श्रीमानले उल्टै कुटपिट गर्न लागेपछि मन बरालिन लाग्यो ।” ईश्वरीले विगत सम्झनुभयो ।
माइतीघरमा सौतनी आमा । आपनी आमाको पीडा पनि उस्तै थियो । आफैपनि पीडामा परेकी आमालाई झन दुःखी बनाउन मन लागेन् । के गरौँ ? कसो गरौ ? पीडित मन अत्तालिन थाल्यो । मर्ने सोंच पनि आयो । बालक छोराछोरीको अनुहार सम्झेर त्यसो गर्न पनि मनले मानेन् । बरु घर छाडेर बाहिर गएर केही गर्ने सोँच आयो । घर छाडेर सदरमुकाम चरिकोट आएर सडकमा फलफूल बेचेर जीवन गुजार्ने गर्न पाए हुन्थ्यो भन्ने लाग्यो तर एक पैसा थिएन् ।
उमेर २० हुँदो हो । छोरो घरमै छाडेर,दुधे छोरी काखी च्यापेर,कसैलाइै नभनी ७० रुपैयाँ पैसा बोकेर काठमाण्डौ पुग्नुभयो ईश्वरी । काठमाण्डौँमा मामा माइजु हुनुहुन्थ्यो । सबै दुःख सुनाउनुभयो । हिड्नेबेलामा मामाले १ हजार र माइजुले ५ सय दिनुभयो । यो नै ईश्वरीको लागि खुट्टा टेक्ने आधार भयो ।
तुरुन्तै चरिकोट फर्कनुभयो ईश्वरी । चरिकोट फर्केपछि २ सय रुपैयाको कोठा भाडामा लिने निधो भयो । घरवेटीले २ सय पहिले नै मागेपछि सामान्य खाद्यान्न किनेर ९ सय रुपैया बच्यो । त्यही पैसाले केही फलफूल,विस्कुट चक्लेट किनेर चरिकोटको सडक पेटीमा बस्नुभयो ।
शुरुका दिन त निक्कै कष्टपूर्ण रहे । उधारो कसैले पत्याउँदैनथे । वरिपरी फलफूल व्यापार गर्नेहरुपनि रिस गर्थे । नजानेको सोध्यो भने,“नजान्नेले के व्यापार गर्न बस्नु“ भन्दै खिस्ट्याउँथे । कहिले त मरुँ मरुँ पनि लाग्थ्यो । अनि आफैलाई सम्झाउथे सकिन्छ । बाँचे सबैथोक पाइन्छ,–ईश्वरी विगत सम्झनुहुन्छ ।
धेरै जति त भोकै बस्थे । नाफाको रकमले सामान किन्न पाए आम्दानी हुन्थ्यो जस्तो लाग्थ्यो । सबैकुरा छाडेर ध्यान कसरी नाफा कमाउने र धेरै फलफूल व्यापार गर्ने भन्नेमा जान्थ्यो । अरुका कुराले मन दुख्थ्यो तर प्रतिजवाफ फर्काउने सामथ्र्य थिएन । घर माइती सबै रिसाएका थिए ।
घर छाडेको केही समयमा दशैं आयो । सबैले नयाँ लुगा लगाए । मासुभात खाए । तर मैले पाखामा फलेको स्कुसको तरकारी खाएर दशैं माने । मलाई कहिले त धर्ती नै भासिएजस्तो अनि आकासै खसेर आफैलाई थिचेजस्तो लाग्थ्यो –भक्कानिदै उहाँले दुःखका दिन सम्झनुभयो ।

शुरुका दिन निक्कै कष्ट र संघर्ष भयो । आफन्तसमेत देखेपनि नदेखे जस्तो गर्थे । घरपरिवार माइती कसैसंग सम्पर्क थिएन । करिब एक बर्ष पुग्दै गर्दा आम्दानीको मात्रा बढ्न थाल्यो । सहास र आँट अनि अनुभव पनि बढ्दै गयो । कसैका कुराको वास्ता नगरी दैनिक जति नाफा हुन्छ ,अरु कुरामा खर्च नगरी व्यापारको लागि जोहो गर्थे । दैनिक ५ ÷७ सयको विक्री हुन्थ्यो । नाफा थोरै हुन्थ्यो । बालक छोरीको खानपान पनि मिलाउनै पथ्र्यो । बालक छोरी काखी च्यापेर काममा खट्दै गएपछि व्यापारमा अनुभव भयो । विहान छोरी च्यापेर काठमाण्डौ पुग्थेँ । बेलुका चरिकोट फर्कन्थे । आफै सामान ल्याएर बेच्दा निक्कै फाइदा हुँदो रहेछ । चरिकोट आएकै पहिलो वर्ष चाँही निक्कै दुःख थियो ।

अलि कमाउन लागेपछि छोरोपनि आफैसंग ल्याएँ । घरपरिवारमा पनि सहयोग गर्न लागें । अनि परिवारका आफन्तपनि बोल्न लागे । आउन र धाउन लागे । सौता नै ल्याएपनि श्रीमानको माया लाग्थ्यो । लुगा किनेर पठाउँथे । पछिपछि त घरमै बोलाउन लागे ।
एक्लो जिम्मेवारी निक्कै कष्ठपूर्ण हँुदो रहेछ । आफूलाईजस्तो एक्लो संघर्ष कसैले गर्नु नपरोस् भन्ने लाग्छ उहाँलाई । तंँ आंँट म पु¥याउंँछु भने झै उहाँ समस्याबाट कहिल्यै पछि हट्नुभएन । विचलित हुनुभएन । उहाँले आफ्नो व्यवसायलाई स्थापित गराएरै छाड्नुभयो । कमाउन लागेपछि सबैले पत्याउन लागे । १२÷१५ वर्षसम्म रोजेर कहिल्यै लुगा लगाइन । आज भोलिपनि झिलिक्क परेका लुगा लगाउन लाज लाग्छ । अहिले सबै कुराले सम्पन्न छु तर काम छाड्न मन लाग्दैन । दोबाटोले यहाँ पु¥यायो । अहिले पनि यही प्यारो लाग्छ ।
समय वित्दै गयो । व्यापारबाट अलिअलि फाइदा हुन लागेपछि सहकारीमा बचत गर्न मन लाग्यो । सहकारीमा वचत गर्न साक्षी बस्नेत चलन रहेछ त्यो समयमा तर मेरो साक्षी बस्न समेत कोही मानेनन् । आफ्नै पोल्टामा रकम जम्मा गर्दै गएँ । पछि जान्नेभएपछि बैंकमा लगेर वचत गर्न लागेँ । अहिले सटर भाडामा लिएर फलफूल व्यापार गर्ने भइसकेकी छु । छोराछोरी पनि पढाएँ । अहिले आफैलाई सहयोग गर्ने भए –उहाँ स्मरण गर्नुहुन्छ ।

सत्यमा रहेर काम गर्दा दुःख त पर्छ नै तर सफलता हात पर्दो रहेछ । व्यवसायमा अहोरात्र खट्ने ईश्वरीले अहिले आफै घर र व्यापारका लागि गाडि समेत खरिद गर्न सफल हुनुभएको छ । अहिले ऋण पनि तिरेर सक्नु भएको छ ।
मैले विगतका दुःख र पीडा विर्सेकी छैन् । आज सम्पन्न भएर पनि मलाई त्यत्तिकै मेहनत गर्न मन लाग्छ । सहकारीसंग ऋण लिएर घर किनेको छु । समयमा नै सावा र ब्याज तिरेपछि अहिले त सबैले मलाई पत्याउँछन् । अहिले पनि सहकारीले ऋण लैजानु भन्छन् तर आफूलाई चाहिएको छैन् । उहाँ खुसी व्यक्त गर्नुहुन्छ ।
व्यवसायमा इमान्दारीता र कारोबारमा अनुशासित भएर जनकल्याण सहकारी संस्थाले समेत उद्यमी महिला सम्मानबाट सम्मानित ग¥यो । यो सम्मान पाउँदा उहाँले खुसीको सीमा नभएको अनुभूति सुनाउनुभयो । आवश्यक परेको बेला सहकारीबाट ऋण लिने र तिर्ने काम गर्दै आउनुभएको छ ।
उमेरले ५० बर्षपनि नकटेकी उहाँमा व्यवसाय उत्तिकै उर्जावान देखिन्छ । आफूले सकेजति समय व्यवसायमै सक्रिय रहने इश्वरीको प्रण छ । धनीलाई नहेर्नु दुःख पाएकालाई हेर्नु अनि मात्र संघर्ष गर्न सकिन्छ । सत्यमा हिड्नु पर्छ । दुःख पछि सुख आउँछ । पैसा कमाएर मात्र पुग्दैन । त्यसको इज्जत गर्न र परिचालन गर्न सक्नुपर्छ । व्यवसाय गरेको १२ वर्षपछि मात्रै मैलै नयाँ लुगा किनेर लगाए । काम गरेर खान लाज मान्नु हुँदैन ।