दोलखाको कालिञ्चोक गाउँपालिका वडा नं ८ मा रहेको प्रशिद्ध धार्मिक स्थल कालिनाग मन्दिर पुन निर्माण सम्पन्न भएसंगै नयाँ मूर्तिको प्राण प्रतिष्ठा एवं पुराना मूर्तिको व्यवस्थापन कार्य सम्पन्न भएको छ ।
मौलिक शैलीमा पुन निर्माण भएको कालिनाग मन्दिरमा विधिविधानसहित पुरानो मन्दिरबाट नवनिर्मित मन्दिरमा नयाँ मूर्तिको प्राण प्रतिष्ठा तथा पुराना मूर्तिको व्यवस्थापन गरिएको हो ।

३ दिन सम्म सञ्चालन गरिएको कार्यक्रम पौराणिक भजनकृतन तथा पञ्चेवाजाका साथ उल्लासका साथ सम्पन्न भएको हो । मन्दिरमा प्राण प्रतिष्ठा एवं मूर्ति व्यवस्थापनका लागि सयौंैको सङ्ख्यामा स्थानीयले कलशयात्रा समेत गरेका थिए । मन्दिरमा ३ दिनसम्म ११ जना पुरोहितले नियमित पुजापाठ समेत गरेका थिए । स्थानीय लगायत विभिन्न स्थानबाट उपस्थित धर्मावलम्बीहरुको उत्साहजनक उपस्थितिमा लाखवत्ती प्रज्ज्वलन सहितप्राण प्रतिष्ठा कार्यक्रम सम्पन्न गरिएको छ ।

उक्त मन्दिर ३ करोड २९ लाख ८५ हजार ८ सय ३१ रुपैयाको लागतमा निर्माण भएको समितिको भनाइ छ । मन्दिर परम्परागत तेलिँया ईटा र तामाको पाता जडित छानासहित पुनः निर्माण भएको मन्दिरसहित आकर्षक सिँढी र सत्तल निर्माण सम्पन्न भएको छ ।
महाशिव पुराण,प्रदेश अनुदान,कालिञ्चोेक गाउँपालिका र विभिन्न वडाको अनुदान,पुरातत्व विभाग अनुदान, विभिन्न बैंक तथा वित्तीय संस्थाको अनुदानमा सो मन्दिर निर्माण सम्पन्न भएको हो ।

वि.स. २०४८ मा जिर्णोदार गरिएको कालिनाग मन्दिर वि.स.२०७२ को विनासकारी भुकम्पले क्षति गरेपनि अहिले पुरातात्वीक ढङ्गले पुर्न्निनर्माण सम्पन्न भएको निर्माण व्यवस्थापन समितिका सचिव मोहन प्रसाद पाठकको भनाइ छ । सचिव पाठकका अनुसार मन्दिर आसपास रहेको चौघरा दरवार, गणेश मन्दिर, गणेश पाटी, गुठी लगाएत धार्मिक स्थलहरुको संरक्षण र संवद्धन गर्ने, मन्दिरमा पुजालाई व्यवस्थापन गर्ने, मन्दिर परिसरमा भजनकिर्तनको लागि भवन निमार्ण गर्ने लगायतका योजना रहेका छन् ।

कालिनाग मन्दिरको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि
किम्बदन्ति अनुसार सत्रौ शताब्दितिर शिवाकोटीहरुको आदि पुर्खा गणेश पाध्य भारतको कुमाउ गडवालबाट एउटा रालो नभएको घण्ट बोकी सुनखानी आउदै गर्दा बाटोमा विश्राम गरे । रातमा विश्राम गर्दा उनी गाईको गोवरले पोती घण्टलाई सिरान छेउमा राख्दथे ।
विहान घण्ट उठाउदा घण्टभित्र छोपिएर रहेको अवस्थामा एउटा नागको दर्शन पाउथे । यसै क्रममा गणेश पाध्ये हालको सुनखानी छर्पकुमा आई छाप्रो हाली बसोबास सुरु गरे । छर्पकुमा पनि नागले त्यसैगरी दर्शन दिए पछि उनले मन्दिर बनाउने सोचाई बनाए । एक दिन सपनामा नागले हालको मन्दिर छेवैमा रहेको बाँझको रुखमा बसेको देखाए पछि पाध्येले सोहि रुखको फेदमा कालिनागको कुलायन स्थापना गरी पुजा अर्चना सुरु गरे ।
यसरी स्थापना गरिएको कुलायन शिवाकोटी बन्धुहरुले कूल देवताका रुपमा पूजा गर्दै आएका छन् भने कालिनाग प्रति सबै थर, गोत्र, जातजाति र धर्माबलम्बिहरुले उत्तिकै आस्था र विश्वास प्रकट गर्ने गरेका छन् । मन्दिरमा दर्शन र पुजा गरे मागेको कुरा पुरा हुने जन विश्वास रहदै आएको छ । परम्परा अनुसार शिवाकोटीहरुको कुल पुजा गर्ने पर्वहरु नागपञ्चमी र देवालीमा शिवाकोटीहरुको मूलघर चौघरामा रहेको कुल कोठामा संरक्षण गरिएको घण्ट मूल पुजारीको अगुवाईमा बाजा गाजा, भजनकृतन सहित कालिनाग मन्दिरमा लगि विशेष पुजा गरी बेलुकी सोहि ढङ्गले दरवार भित्राईने परम्परा रहेको छ ।